Święto Górników - Barbórka
4.grudzień 2017
Górnictwo to bardzo ciężka i niebezpieczna praca, zatem zapewne każdy wie, że właśnie na cześć pracujących w kopalniach obchodzona jest w Polsce Babórka. Wiesz jaka jest historia tego święta? Kim była święta Barbara? Wszystkiego dowiesz się z najnowszego artykułu, albowiem: Dzisiej je czwortego grudnia, dzisiej dziyń grubiorza!
Barbórkę większość z nas zna już od swych najmłodszych lat, czy to z domu rodzinnego, czy ze szkoły. Przede wszystkim dlatego, że z tej okazji, dzieci w szkołach podstawowych wykonują charakterystyczne czapki górnicze. Często organizowane są też specjalne lekcje o wykonywaniu zawodu górnika. W związku z tym, w naszym kraju chyba nie ma człowieka, który nie wiedziałby co to za święto. Powiedzmy sobie jednak kilka podstawowych informacji:
Barbórka (dawniej Barburka) zwana również Dniem Górnika, jest tradycyjnym świętem górniczym obchodzonym 4 grudnia, w dniu św. Barbary z Nikomedii. Poza górnikami Barbórkę obchodzą także geolodzy i inne osoby wykonujące zawody związane z poszukiwaniem paliw kopalnianych. Każda Barbórka bez wyjątku, co roku rozpoczyna się tak samo – mszą w kościele lub cechowni, przy figurze św. Barbary... a co dalej?
Obchody Barbórki
Po wspomnianej tradycyjnej mszy przy figurze św. Barbary, w drogę wyrusza orkiestra górnicza. Maszeruje grając swój hymn na familokach, czyli osiedlach zamieszkiwanych przez górników i ich rodziny. Familok to słowo pochodzące z języka niemieckiego „familien-block” i oznacza blok rodzinny. W Polsce tym terminem określane są budynki wielorodzinne przeznaczone dla pracowników przemysłu ciężkiego i ich rodzin. Zamieszkują je więc przede wszystkim górnicy, hutnicy i pracownicy średniego personelu urzędniczego. Familoki stawiano na przełomie XIX i XX wieku, wszędzie tam, gdzie działały duże zakłady przemysłowe.
Po uroczystym rozpoczęciu świętowania, nadchodzi pora na tzw. biesiadę piwną. Podczas Barbórki organizowane są liczne atrakcje, takie jak olimpiady wiedzy o zawodzie górnika. Oprócz tego zasłużonym górnikom i innym pracownikom przemysłu wydobywczego wręczane są medale, nagrody i odznczenia. Odbywają się też różne bale oraz zabawy dla całych rodzin górniczych. Tradycyjnie odprawi się również uroczyste akademie, a pod pomnikami związanymi z górnictwem składane są kwiaty.
Od niedawna, na każdą biesiadę piwną, projektuje się specialne kufle, które po skończonej zabawie można zabrać ze sobą do domu.
Biesiada górnicza ma określone reguły, których należy przestrzegać. Jeżeli strój galowy górnika będzie niekompletny, zostanie on ukarany koniecznością wypicia piwa z solą lub zakuciem w dyby.
Pochód Lisa Majora
Kim jest Lis Major? Już śpieszymy z wyjaśnieniem, otóż jest to doświadczony i zasłużony (często emerytowany) górnik. W jednej z przyśpiewek górniczych określa się go „Lis Major, lisów mistrz”. Takiemu górnikowi, w zwyczajowym ceremoniale górniczym, takim jak „Skok przez skórę”, przysługuje prawo do pełniania funkcji mistrza ceremonii. Skok przez skórę to rytuał, poczas którego do bractwa górniczego przyjmowani są ci, którzy dopiero rozpoczęli pracę w kopalnii.
Jak wygląda skok przez skórę?
Świeżo upieczeni górnicy skaczą przez rozciągniętą skórę lisa, trzymaną przez dwóch górników- weteranów.
Skąd przyszło do nas to święto?
Polskie obrzędy barbórkowe nabrały znanej nam dzisiaj formy dopiero pod koniec XIX wieku. Wówczas polscy studenci przywieźli do nas tę tradycję z uczelni górniczej w Leoben, w Austrii. W Leoben w wielkiej chacie krytej strzechą powstała Czytelnia Polska Akademików Górniczych. Właśnie tam narodziła się tradycja skoku przez skórę, karczm piwnych oraz uroczystych przemarszów.
Kim była święta Barbara?
Barbórka to święto na cześć św. Barbary z Nikomedii, która jest patronką górników i wszystkich innych zawodów zajmujących się poszukiwaniem zasobów w ziemi (np. paliw kopalnianych). Oprócz tego święta Barbara jest też patronką ciężkiej pracy i dobrej śmierci. Święta Barbara prawdopodobnie żyła na przełomie III i IV wieku n. e. Została zabita przez własnego ojca, za to, że nie chciała wyrzec się wiary. Dopiero w okresie średniowiecza jej kult dotarł do Polski. W XVII wieku została oficjalnie uznana patronką górników. Na pamiątkę tego wydarzenia, wykuto jej figurę z bryły galeny, którą możemy podziwiać w kościele na kieleckiej Karczówce. Obchody Barbórki związane są z dniem jej urodzin. Pierwsze ceremonie na czwartego grudnia miały miejsce w Tarnowskich Górach.
Dokąd na Barbórkę?
Barbórka to święto górników, które najhucznej obchodzone jest na Śląsku. Przepiękne uroczystości odbywają się chociażby na Nikiszowcu, osiedlu górniczym w Katowicach. Warto tam przyjechać, aby poczuć ten wspaniały klimat.
Tradycyjne familoki na Nikiszowcu zrobią wrażenie na każdym, bez wyjątku. Jeżeli jednak nie masz możliwości odwiedzenia stolicy Śląska, możesz wybrać się na obchody Barbórki, również w innych rejonach Polski. Na przykład w Krakowie studenci AGH organizują co roku Barbórkę, która według opinii znawców tematu, jest ona dokładną rekonstrukcją tego, co robiono w Leoben.
[nk]
Źródła: