Kuchnia włoska : kulinarny numer jeden

Kuchnia włoska jest po prostu naj – najpopularniejsza, najbardziej lubiana, ale też najbardziej rozmaita. Włoskie restauracje znajdziemy na całym świecie, mogą być tradycyjne lub w różnych międzynarodowych wariantach. Co sprawia, że kuchnia włoska przyciąga nas jak magnes?

Włochy to kraj stu kuchni, tysiąca przepisów kulinarnych oraz tradycji gastronomicznych, których nie znajdziesz nigdzie indziej na świecie. To właśnie sprawia, że kuchnia włoska jest bardziej żywiołowa i o wiele bogatsza niż jakakolwiek inna. Jedzenie jest nieodłączną częścią życia każdego Włocha. Przy jedzeniu spotyka się cała włoska rodzina, wspólne spożywanie posiłków jest narodową tradycją.

Włoskie potrawy wspaniale łączą prostotę wykonania z wyśmienitym smakiem jedzenia stworzonego z lokalnych potraw sezonowych. Wielkie znaczenie ma też wygląd i estetyka potrawy, spójrzmy chociażby na talerz caprese lub lasagne, często zdaje się to być wręcz dziełem artystycznym. Nie ma czemu się dziwić, że Włochy stworzyły tak znane i lubiane na całym świecie „smakołyki” jak pizza i spaghetti.

Jak jedzą Włosi?

Wielu ludzi na całym świecie gotuje i konsumuje włoskie jedzenie, ale mało kto czerpie inspirację z włoskiego sposobu stołowania. To wielka szkoda, ponieważ jest on niezwykle ciekawy. Jedzenie włoskich potraw zabiera sporo czasu ze względu na dużą ilość serwowanych dań. Rodzina i przyjaciele siedzą przy jednym stole, mogą ze sobą rozmawiać i zacieśniać łączące ich więzi. Różne badania wykazały, że dzięki wspólnemu spożywaniu posiłków, dzieci mają mniejszą ochotę na słodycze i fast foody, wręcz przeciwnie, jedzą więcej warzyw i owoców.

Cechą charakterystyczną włoskiego sposobu stołowania jest spora ilość dań. Jeśli zostaniesz zaproszony na obiad do włoskiej rodziny, zauważ, ile jest przygotowanych talerzy i sztućców przy każdym miejscu. Na tej podstawie poznasz, ile dań zostanie podanych, dzięki temu będziesz też wiedział ile czego możesz zjeść, aby zostało Ci jeszcze miejsce na to ostatnie. Zaletą wolnego sposobu jedzenia jest to, że w trakcie przerw pomiędzy pojedyńczymi daniami, nasz mózg będzie miał czas uprzedzić nas, że żołądek jest już pełny, tym sposobem się nie przejemy.

Ważne jest dopasowanie pojedyńczych potraw względem siebie, tak aby powstało z tego pożywne a zarazem lekkie menu. Obowiązują pewne zasady, na przykład: jeśli głównym daniem będzie mięso lub ryba, a pierwszym daniem makaron, wówczas sos powinien być lekki, najlepiej warzywny. Trochę zaskakujący może się dla wielu z was, drodzy czytelnicy, okazać fakt, że Włosi nie zaczynają jedzenia od sałatki. Tę podają się aż na koniec, ponieważ wierzą, że sałata oczyszcza kubki smakowe.

Nie zawsze podawane są ciasta i deserty. Najczęściej jedzenie kończymy zjedzeniem kawałków owoców, sera lub orzechów. Włosi nie piją w trakcie jedzenia napojów słodzonych. Do picia podawana jest zazwyczaj woda, szklanka wina albo piwa. Włoski sposób stołowania można porównać do przedstawienia – ma swój początek, główny wątek oraz koniec.

Jak gotują?

Mówi się, że najważniejszym składnikiem każdego jedzenia jest miłość, z którą kucharz gotuje. To właśnie typowy, włoski sposób gotowania, jego efektem jest jedzenie, które mówi samo za siebie. Typowa dla kuchni włoskiej jest sezonowość. Włosi twierdzą, że serwowane jedzenie, powinno sobą reprezentować obecną porę roku. Wykorzystanie produktów sezonowych, sprawia, że pojedyńcze dania są do siebie bardziej dopasowane i zachwycają swoją różnorodnością w ciągu całego roku. Jakie są typowe skladniki dań włoskich w zależności od pory roku?

• Wiosna – rukola, szparagi, młody zielony groszek, brukiew, karczoch, truskawki lub małże.
• Lato – morela, brzoskwinia, ogórek, cukinia, pomidory, melon, wiśnie lub krewetki.
• Jesień – szafran, dynia, kabaczek, pasternak, kasztany, brukselka, kapusta lub grzyby.
• Zima – fasolki, kalafior, cytrusy, oliwki, orzechy, cebula lub fenkuł.

Istnieją również najważniejsze składniki, które każdy Włoch musi mieć u siebie w domu. Należą do nich: sos pomidorowy, parmezan, czosnek, dobrej jakości pesto, suszone pomidory, kapary, oliwki, oliwa z oliwek, makaron i świeże zioła, takie jak bazylia lub tymianek.

Antipasto - przystawki

Do typowych włoskich przystawek należy bruschetta, czyli włoski chrupki chleb, polany oliwą z oliwek, natarty czosnkiem i posmarowany mieszanką z pomidorów i bazylii. Kolejnym przykładem przystawki jest caprese, które swoimi kolorami ma symbolizować włoską flagę. Jest to sałatka z pomidorów, mozzarelli i bazylii, polana niczym innym jak oliwą z oliwek.

Jedną z najczęstszych przystawek carpaccio, przygotowywane z surowej wołowiny. Jeśli masz ochotę na ciekawe połączenie, spróbuj prosciutto e melone, czyli pokrojonego włoskiego melona zawiniętego w szynkę prosciutto.

Primo – pierwsze danie

Pierwsze danie we Włoszech to zupa, makaron z sosem lub rissoto. Najpopularniejszą włoską zupą jest bez wątpienia warzywna minestrone. Nie istnieje jeden przepis, w zależności od regionu Włoch kucharze dodają do niej coś innego. Najczęstsze składniki to marchewka, fasola, ziemniaki, pomidory i inne warzywa sezonowe.

Makaron we włoskiej gastronomii jest niezwykle ważny. Może mieć różne kształty i wielkość. Do najbardziej znanych należą: spirali, penne, fusilli, tagliatelle, farfalle, spaghetti, lasagne i cannelloni.

Najczęściej używanym sosem jest sos Bolognese, przygotowywany z warzyw, mięsa mielonego, pomidorów i czerwonego wina. Innym popularnym sosem jest Arrabiatta, który powstaje z pomidorów, bazylii, papryki chili i czosnku. Każdy z pewnością zna też sos Quatro Formaggi, do którego tradycyjnie używane są włoskie sery, takie jak mozzarella, gorgonzola, parmazán i świeży kremowy ser Robiola lub Stracchino.

Inną włoską specjalnością są gnocchi, przygotowywane z ziemniaków, jajek i mąki. W menu możemy znaleźć je w połączeniu z sosami takimi jak Quatro Formaggi, z pieczarkami lub szpinakiem. Niezykłym smakołykiem jest prawdziwe, włoskie risotto, przygotowywane ze specjalnego włoskiego ryżu z okrągłymi ziarnami typu Carnaroli lub Arborio, który ma w sobie dużą zawartość skrobii. Żaden Włoch nie zapomni podać do rissota dobrej jakości białego wytrawnego wina.

Secondo – drugie danie

Włoskim drugim daniem często bywają mięso, ryby lub owoce morza. Najczęstszą potrawą jest na przykład kurczak z estragonem lub wołowina po florencku w sosie pomidorowym, do której podawane jest czerwone wino.

We Włoszech spożywane są różne rodzaje ryb, a przygotowywane sa na tysiąc sposobów. Typowym daniem są na przykład smażone filety z dorsza lub leszcz w solance. Miłośnicy kuchni egzotycznej mogą spróbować ośmiornicy, gotowanej z papryką chili. Inne popularne włoskie owoce morza to małże, sercówki jadalne, muszle św. Jakuba, langusty, krewetki i homary.

Dolci – deserty

Większość z was, już pewnie miała tę przyjemność spróbować słynnego włoskiego desertu tiramisu. Ten, kto jeszcze nie próbował, z pewnością jednak o nim słyszeł. Wyśmienite tiramisu powstaje z połączenia kremu ze świeżego serka mascarpone, jajek i dużych biszkoptów zamoczonych w czarnej kawie i likierze Amaretto.

Tiramisu jest najpopularniejszym desertem, ale istnieją również inne, wspaniałe włoskie deserty, które można podać na koniec. Należą do nich na przykład: czekoladowe suflé, z którego po rozkrojeniu wypływa kremowa czekolada oraz śmietankowa panna cotta polana kremem malinowym.

Bevande – napoje

Podczas jedzenia, nie może zabraknąć czegoś do picia, w tym tego charakterystycznego, włoskiego. Niektórzy podają je jako aperitivo przed jedzeniem, inni popijają w trakcie jedzenia. Na koniec jednak przychodzi kolej na digestivo lub kawę. Najczęściej pije się espresso, które pochodzi z Włoch. Mowa tutaj o małej filiżance kawy (30 ml) z delikatną pianką na wierzchu.

Tradycyjnie jako aperitiv podaje się znane na całym świecie Martini lub gorące Campari. Wielkim uwielbieniem cieszy się również koktalj Aperol Spritz, czyli połączenie napoju alkoholowego Aperol z winem musującym víno prosecco, wody sodowej i plasterkiem pomarańczy.

W trakcie jedzenia pije się wodę lub wino. Najczęściej jednak Włosi wybierają wino, które tak kochają. Nic dziwnego, że Włosi są jednym z największych światowych producentów wina. Do najbardziej znanych włoskich win należą: Lambrusco, toskańskie Chianti oraz sycylijskie Pinot Grigio.

Po jedzeniu często podaje się jeszcze digestiv, który powinien wspomóc trawienie. Charakterystyczny jest też aromatyczny, włoski koniak Grappa, wyrabiany z wina. Po kolacji możesz sobie zamówić Sambucę, czyli likier anyżowy.

Jeśli nie wybierasz się w najbliższym czasie do Włoch, odwiedź chociaż jedną z wielu włoskich restauracji w Polsce lub spróbuj przygotować coś sam. Włoska kuchnia warta jest spróbowania.

Buon appetito!

Źródła:

A. Capatti, M. Montanari: Italian Cuisine - A Cultural History; E. Giobbi, E. Giobbi Bone: Italian Family Dining; S Italem v kuchyni 

[ivi]